Bosna-Hersek’te Sürdürülebilir Dönüş Göçü: Srebrenica Örneği
Özet Görüntüleme: 18
/ 
PDF İndirme: 10
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.16507909Özet
1992-1995 yılları arasında gerçekleşen Bosna Savaşı’nda en az 1,2 milyon Bosna-Hersek vatandaşı yer değiştirmiştir. Savaşı resmen sonlandıran Dayton Anlaşması 14 Aralık 1995’te imzalanmış ve savaşta yer değiştiren insanların dönüşü Bosna-Hersek’in çözmesi gereken en önemli sorunlardan biri olmuştur. Bu makale, Bosna Savaşı’ndan günümüze Bosna-Hersek’teki dönüş göçü ile ilgili gelişmeleri, uluslararası toplumun bu süreçteki rolünü, dönüş göçünün türlerini ve önemli bir dönüş göçü sahası olarak Srebrenica’ya yönelik dönüş göçünün niteliklerini konu edinmektedir. Makale, geri dönüş hakkı ve dönüş göçünün sürdürülebilirliği ile ilgili kaynakları değerlendiren bir literatür taramasıdır. Ulaşılan sonuçlara göre, Bosna-Hersek’te dönüş göçleri çoğunluk ve azınlık geri dönüşleri olarak iki şekilde gerçekleşmiştir. Çoğunluk geri dönüşleri sorunsuz bir biçimde gerçekleşirken, azınlık geri dönüşlerinin sürdürülebilirliği tüm uluslararası çabalara rağmen sağlanamamıştır. Bosna Savaşı döneminde Avrupa tarihindeki en büyük soykırımlardan biri olan Srebrenica Soykırımı’nın (1995) mağduru olan Srebrenicalı Boşnaklar, Bosna-Hersek’teki azınlık dönüşlerinin başarısızlığını yansıtan en önemli örneklerden biridir.
Anahtar Kelimeler: Bosna-Hersek, dönüş göçü, Bosna savaşı, azınlık dönüşü, Srebrenica.
Referanslar
Anadolu Ajansı. (2016). Bosna-Hersek’in % 50,7’si Müslüman. https://www.aa. com.tr/tr/dunya/bosna-hersekin-yuzde-50-7si-musluman/600661 [01.07.2016].
Anadolu Ajansı. (2023a). Bosnalı Sırp Lider Dodik: Mülklerimizi Bizden Almaya Kalkışırsanız Sırp Cumhuriyeti’ni Ayıracağız. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bosnali-sirp-lider-dodik-mulklerimizi-bizden-almaya-kalkisirsaniz-sirp-cumhuriyetini-ayira cagiz/ 2841482 [09.03.2023].
Anadolu Ajansı. (2023b). Sırp Lider Dodik, Bosna-Hersek’teki Sırp Cumhuriyetinin Devlet Olacağını Söyledi. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/sirp-lider-dodik-bosna-hersekteki-sirp-cumhuriyetinin-devlet-olacagini-soyledi/2866568 [07.04.2023].
Ateşoğlu Güney, Nurşin (1997). “Bosna-Hersek Sorunu ve Barış Görüşmeleri Süreci” içinde Saybaşılı, K. ve Özcan, G. (Ed.) Yeni Balkanlar Eski Sorunlar. İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 261-286.
BBC. (2022). Srebrenitsa Katliamı: 27 Yıl Önce Neler Yaşandı, BM Güvenlik Konseyi'nden Neden 'Soykırım' Kararı Çıkmadı? https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-42074470 [11.07.2022].
Bicocca Law & Pluralism (BILAP). (2016). Pilav v. Bosnia and Herzegovina, No. 41939/07, ECtHR (Fifth Section), 9 June 2016. https://www.lawpluralism.unimib.it/en/ oggetti /457-pilav-v-bosnia-and-herzegovina-no-41939-07-e-ct-hr-fifth-section-9-june2016 [09.06.2016].
Bosankić, N. (2016). “Returnees in Bosnia and Herzegovina: Diverse Life Trajectories” içinde Oğurlu, Y. ve Kulanić, A. (Ed.)Bosnia and Herzegovina: Law, Society and Politics. Sarajevo: International University of Sarajevo, 206-214.
BosnaHersek.ba. (2015). “Boşnaklardan ‘Nüfus Sayımı’ Tepkisi”. https://www.bosnahersek.ba/bosnaklardan-nufus-sayimi-tepkisi/ [16.09.2015].
Brubaker, R. (2013). From the Unmixing to the Remixing of Peoples: UNHCR and Minority Returns in Bosnia. UNHCR New Issues in Refugee Research (261), 1-17.
Dadush, U. (2017). The Economic Effects of Refugee Return and Policy Implications. Rabat: OCP Policy Center.
Dahlman, C. ve Tuathail, G. (2004). Broken Bosnia: The Localized Geopolitics of Displacement and Return in Two Bosnian Places. Annals of the Association of American Geographers 95(3), 644-662. https://doi.org/10.1111/j.1467-8306.2005.00479.x
Dümmel, K. (2015). Positives and Negatives: Dayton Peace Agreement 20 Years on. Kas International Reports(8), 40-54.
European Court of Human Rights. (2016). Case of Pilav v. Bosnia and Herzegovina. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%22%22CASE%20OF%20PILAV%20v.%20BOSNIA%20AND%20HERZEGOVINA%22%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-163437%22]} [09.06.2016].
Human Rights Watch. (2019). Bosnia and Herzegovina: Ethnic Discrimination is a Key Barrier. https://www.hrw.org/news/2019/12/13/bosnia-and-herzegovina-ethnic discrimination-key-barrier#hrw-cookie-dialog [12.12.2019].
International Crisis Group (ICG). (1998). Minority Return or Mass Relocation? https://www.refworld.org/reference/countryrep/icg/1998/en/21131 [14.05.1998].
Jukić, E. M. (2014a). Bosnian Serb Residence Checks Alarm Returnees. https://balkaninsight.com/2014/05/07/bosnian-serb-residence-checks-alarm-returnees/ [07.05.2014].
Jukić, E. M. (2014b). Bosnia Urged to Resolve Residence Rules. https://balkaninsight.com/2014/05/09/bosnia-urged-to-resolve-residence-rules/ [09.05.2014].
Karagöz, S. (2021). “Dayton Barış Anlaşması Sonrası Bosna Hersek’in Günümüzdeki Durumu”içindeLimon, O., Güneş, Ü. ve Karagöz, S. (Ed.)21. Yüzyılda Bölgesel Sorunlar. Ankara: Nobel Yayınları,185-214.
Leydessdorf, S. (2017). Stories from No Land: The Women of Srebrenica Speakout. Human Rights Review (8), 187-198.doi: 10.1007/s12142-007-0005-7
Memleket. (2015). Boşnaklardan “Nüfus Sayımı” Tepkisi. https:// www.memleket.com.tr/bosnaklardan-nufus-sayimi-tepkisi-717599h.htm [14.09.2015].
OHR. (1998). Sarajevo Returns Conference February 1988. https://www.ohr.int/sarajevo-returns-conference-february-1998/ [27.01.1998].
Öner, N. A. Ş. (2013). Barış İnşa Sürecinin Önemli Unsuru: Bosna-Hersek’te Yerlerinden Edilmişlerin Geri Dönüşü. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 1-22.
Reliefweb (1999). Balkan Returns: An Overview of Refugee Returns and Minority Repatriation. https://reliefweb.int/report/bosnia-and-herzegovina/balkan-returns-overview-refugee-returns-and-minority-repatriation [21.12.1999].
Remembering Srebrenica. (2019). Ramiza Gurdić. https://srebrenica.org.uk/survivor-stories/ramiza-gurdic [31.07.2019].
Remembering Srebrenica. (2020a). Hatidža Mehmedović: a Mother’s Legacy. https://srebrenica.org.uk/survivor-stories/hatidza-mehmedovic-a-mothers-legacy [26.11.2020].
Remembering Srebrenica. (2020b). Selma Jahić. https://srebrenica.org.uk/survivor-stories/selma-jahic [08.07.2020].
Rüma, İ. (2008). Uluslararası Toplum ve Egemenlik: Bosna Hersek Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63 (1), 237-272.https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002059
Stefansson, A. H. (2010). Coffee after cleansing? Co-existence, co-operation, and communication in post-conflict Bosnia and Herzegovina. Focaal Journal of Global and Historical Anthropology, (57), 62-76. https://doi.org/10.3167/fcl.2010.570105
Srebrenica Memorial. (2020). Srebrenica Soykırımı İnkâr Raporu. Srebrenica: The Srebrenica Memorial.
Uğurkan, E. (2020). Srebrenicalı Boşnak Mültecilerin Kendi Yurtlarında Varolma Mücadelesi. Turkish Studies - Economics, Finance, Politics, 15 (4), 2493-2508. http://dx.doi.org/10.47644/TurkishStudies.45822
Uğurkan, E. (2021). Bosna Sırp Cumhuriyeti’ne Dönen ve Dönemeyen Boşnak Mültecilerin Yaşadığı Sorunların Örnek Olaylarla Analizi. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 6 (16), 393-412. http://dx.doi.org/10.46872/pj.444
United Nations. (1995). General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina.https://peacemaker.un.org/sites/default/files/document/files/2024/05/ba951121daytonagreement.pdf[14.12.1995].
United Nations. (1998). Report of the United Nations High Commissioner for Refugees (A/53/12). https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n98/256/20/pdf/n9825620.pdf [01.12.1998].
UNHCR. (1998). Update on Regional Developments in the Former Yugoslavia Session. https://www.unhcr.org/publications/update-regional-developments-former-yugoslavia-session [01.06.2025].
UNHCR. (2025). Returnees. https://www.unhcr.org/about-unhcr/who-we-protect/returnees [01.05.2025].
Žíla, O. (2019). After Coming Home: Forms and Meanings of Return in Dayton’s Bosnia and Herzegovina. ГласникЕтнографскогинститута САНУ, 67 (3), 523-543. doi: 10.2298/GEI1903523Z.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Özgenur Çaputlu, Elçin Macar
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
